• Նորություններ
• Հղումներ
• Գործընկերները
• Կայքի Քարտեզ

 ՃԳՆԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆ, ճգնակեցություն, հասարակությունից առանձնացած որոշակի ապրելաձև, որի նպատակն է զսպել և սահմանափակել մարդկային բնության մարմնավոր մղումներն ու հակումները հանուն հոգևոր և բարոյական կատարելագործման: Ճգնավորությունը զատորոշվում է անապատականությունից: Վերջինս նաև հոգևոր ընդդիմություն է հասարակության մեջ առկա մերժելի երևույթներին, մինչդեռ Ճգնավորությունը հոգևոր ներանձնական կյանքի մի ճանապարհ է և ենթադրում է հոգևոր մաքրագործմամբ ու կենտրոնացումով հաղորդակցում Աստծո հետ:

Ճգնավության հիմքում ընկած է մարդկային բնության ներքին երկվության գաղափարը: Հոգին և մարմինը համարվում են գոյաբանորեն հակադիր սկզբունքներ, ընդ որում՝ հոգին, ունենալով ավելի բարձր կարգավիճակ, պետք է գերիշխի մարմնի վրա: Ճգնակեցությունը ձգտում է պաշտպանել հոգին մարմնական բնազդներից, հնազանդեցնել մարմինը և այն ենթարկել հոգու կամքին՝ դարձնելով մարմինը հոգու հլու գործիք:

Ճգնավությանը բնորոշ է բոլոր զարգացած կրոնական վարդապետություններին, սակայն քրիստոնեության մեջ, ի տարբերություն արլ. կրոնների և մի շարք աղանդների, մարմնական բնությունն ինքնին չարիքի պատճառ չի համարվում: Մարմինը նույնպես արարված է Աստծո կողմից և, ըստ այդմ, բարի է իր բնությամբ: Մարմինն ապականվել է՝ ենթարկվելով չարին սոսկ ադամական մեղքի հետևանքով, ուստի ճգնավորական կյանքի հիմնական նպատակը ոչ այնքան մարմնի արտաքին խոշտանգումն է, որքան մարմնին հատուկ մեղքերի ներքին հաղթահարումը: Քրիստոնեության մեջ ճգնավությունն ինքնանպատակ չէ, այլ՝ միջոց Աստծո անմիջական գերզգայական ճանաչողության և նրա հետ միավորվելու համար: Քրիստոնեական հոգևոր ավանդույթի մեջ մշակվել է Աստծո հետ վերամիավորմանը նպաստող ճգնակեց. կյանքի մի ճանապարհ, որի արդյունավետությունն արտացոլված է քրիստոնյա բազում խորհրդազգացների (միստիկների) հոգևոր փորձառությամբ և ներանձնական կյանքով:

Քրիստոնեական խորհրդապաշտությունը, ինչպես այլ կրոնների խորհրդապաշտական ուսմունքները, ձգտում է հասնել աստվածային բնության անմիջական հայեցողությանը: Հոգևոր կատարելությանը նպաստող բարոյական նորմերը, ճգնավորական կենսաձևերը, հայեցողական խոկման հնարները որոշակի ընդհանրություններ ունեն քրիստոնեական և ոչ քրիստոնեական խորհրդապաշտություններում: Սակայն քրիստոնեական խորհրդապաշտությունն ունի իր առանձնահատկությունները, և քրիստոնյա խորհրդազգացների հոգևոր փորձը տարբերվում է այլ կրոնների հետևորդների միստիկ. ընկալումներից: Արլ. կրոններում հնարավոր է համարվում խորհրդապաշտի հոգու նույնացումը բացարձակ Նախապատճառի հետ, և այդ պատկերացումը գալիս է արլ. կրոններին բնորոշ անդեմ աստվածային էության և վերջինիս հետ մարդու հոգու գոյաբանական նույնության գաղափարից: Քրիստոնեությունը, որն Աստծուն ընկալում է իբրև բացարձակ Անձ, իսկ մարդկային հոգին համարում լոկ մի արարած, ադամական մեղսագործությամբ Աստծուց հեռացած և էապես տարբեր իր Արարչից, ժխտում է Աստծո և մարդու հոգու նույնացման հնարավորությունը: Բացի այդ, ոչ քրիստոնեական խորհրդապաշտության մեջ հիմնականում իշխում է այն համոզմունքը, որ մարդը կարող է բացարձակի հետ միստիկ. միության հասնել իր սեփական հոգևոր ջանքերի շնորհիվ, մինչդեռ քրիստոնյա խորհրդապաշտները հոգու մաքրագործումը և գերզգայական հայեցողությունն անհնարին են համարում առանց աստվածային շնորհի աջակցության և օգնության:

Աստծո հետ վերամիավորման ուղին բաժանվում է 3 մասի. դրանք են՝ ապաշխարությունը, մաքրագործումը և Սուրբ Հոգու շնորհի ընդունումը: Ապաշխարությունը կամավոր հրաժարումն է ամեն տեսակ մեղսավոր խոհերից և հակումներից: Խոստովանական ապաշխարությունը քրիստոնյային մեղքերից ձերբազատվելու հնարավորություն է ընձեռում, իսկ հանցանքների բուն թողությունը նա ստանում է՝ հաղորդվելով Քրիստոսի փրկարար մարմնին և արյանը: Ապաշխարությունն ու հաղորդությունն ազատում են քրիստոնյային մեղքի կապանքներից և մաքրագործում նրա հոգին: Բոլոր մեղքերից և չար խորհուրդներից ձերբազատվելը մաքրագործում է սիրտը և հանդարտեցնում այն: Հանդարտությունը (հուն.՝ ηJ συχια – հեսյուքիա) հոգու կատարյալ խաղաղություն է և ներքին լռություն, ինչն անհրաժեշտ է Սուրբ Հոգու շնորհի և Աստծո անեղ փառքի ճառագումներն ընկալելու համար: Միայն սրտի մշտական հանդարտությունը հնարավորություն է ընձեռում աղոթողին կտրվել այս աշխարհից և թափանցել աստվածային գոյի անդրանցական ոլորտը:

Ըստ քրիստոնեական ճգնակեց. ավանդույթի՝ Աստծո հետ մերձեցումը և առ Աստված սերը անհասանելի է առանց առաքինությունների (հավատ, հույս, սեր, աղոթք, պահք, ողորմություն ևն): Ճգնակեցության բարոյականությունը սերտորեն կապված է քրիստոնեական մարդաբանության և հոգեբանության հետ: Վերջինիս համաձայն, ըստ Գրիգոր Տաթևացու, հոգին բաղկացած է 3 մասից՝ բանական, ցասմնական և ցանկական, և դրանցից յուրաքանչյուրն ունի իրեն բնորոշ առաքինությունները, համապատասխանաբար՝ խոհականությունը, արիությունը և ողջախոհությունը: Սրբագործվելով ապաշխարության և առաքինասեր վարքի միջոցով` քրիստոնյան արժանանում է Սուրբ Հոգու շնորհին, որ պարգևում է նրան հոգևոր հայեցողական ճանաչողության կարողություն: Գործնական աստվածապաշտությունը հայոց մեջ, ինչպես ողջ արևելաքրիստոնեական ավանդությունում, համակված է խորհրդապաշտ. ոգով: Հայաստանում մեծ տարածում ստացած ճգնավորության հետ է կապված հայեցողական աստվածաճանաչողությունը: Մեծագույն հայ ճգնավորներից և խորհրդապաշտներից էին Գրիգոր Ա Լուսավորիչը, Մեսրոպ Մաշտոցը, Հովհաննես Ա Մանդակունին, Հովհաննես Գ Օձնեցին, Գրիգոր Նարեկացին, Ներսես Շնորհալին, Ներսես Լամբրոնացին, Գրիգոր Տաթևացին և այլք:

                                                             Մաթևոսյան Ա.  

Գրականության ցանկ

«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002:

Գրիգոր Տաթեվացի, Գիրք հարցմանց, ԿՊ, 1729: 

Հովհան Մանդակունի, Ճառք, Վնտ., 1836: 

Գրիգոր Լուսավորիչ, Յաճախապատում Ճառք եւ Աղօթք, Վնտ., 1954: 

Գրիգոր Նարեկացի, Մատեան ողբերգութեան, Ե., 1985: 

Հուսիկ եպիսկոպոս, Անապատականներ և վանականություն, Վաղ-պատ, 1906: Աղոթագիրք, Ե., 1992: 

Սուրբերու կեանքը, [ժող.], Բեյրութ, 1994: