• Նորություններ
• Հղումներ
• Գործընկերները
• Կայքի Քարտեզ

 ՄԿՐՏԱՐԱՆ, եկեղեցուն մոտ կամ կից շինություն՝ Մկրտության ծիսակատարության համար: Ճարտարապետորեն առնչվում է հեթանոսական շրջանում ջրի պաշտամունքին նվիրված հատուկ շինությունների հետ:

Մկրտարանները եղել են երկու տիպի՝ ա. Մկրտության ավազանը տեղադրվել է հատուկ շենքում, որը կոչվել է մկրտատուն (կառուցվել է մինչև XIV դ.), բ. ավազանը տեղադրվել է եկեղեցու ներսում կամ նրան կից: Երկու ձևն էլ Հայ եկեղեցու կանոնների համաձայն (Սահակ Ա Պարթևի կանոնախումբ, Դվինի 554 ժողովի կանոններ) կիրառվել են վաղ միջնադարից և բնորոշ են հայկական ճարտարապետությանը:

Մկրտատան և ավազանի հատակագծային ձևերը (հիմնականում՝ բոլորաձև, բազմանիստ և խաչաձև) ունեցել են հեթանոսությունից փոխանցված նշանաբան. իմաստ: IV դարից այդ ձևերը հաստատել են նախ՝ արլ., ապա արմ. եկեղեցիները: Հայկական  ճարտարապետությանը հայտնի հնագույն Մկրտարաններից են Ողջաբերդի քառակուսի հատակագծով գմբեթավոր մկրտատունը (IV դ.), Արզնու Ս. Կիրակի (VI դ.)՝ արտաքուստ ութանիստ, ներսից քառախորան կենտրոնագմբեթ շինությունը ևն:

Մկրտատուն չկառուցվելու դեպքում ավազանը տեղադրվել է՝ ա. եկեղեցու ներսում, հս. պատի արլ. մասի խորշում (ուշագրավ է Էջմիածնի Մայր տաճարի ավանդատան միջի ավազանը), բ. եկեղեցուն կից, արլ. ավանդատներից դեպի դուրս երկարող և եկեղեցին շրջափակող սյունաշար սրահի բացվող թևերում: Եզակի է Զվարթնոց տաճարի աղոթասրահի հատակի ավազանը:

                                                                                       Զարյան Ա.  

Գրականության ցանկ

«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան 2002: