ՎԱՆՔ, մենաստան, ուխտք, միասնական կանոնադրությամբ ապրող վանականների համայնք, հոգևոր և մշակութային կենտրոն, կրոնական և աշխարհիկ շինությունների համալիր: Վանքը գլխավորում է վանահայրը, որին ընտրում են Վանքի միաբանները: Վանականները ամրակցված են եղել Վանքին, բնակվել այնտեղ և զուրկ եղել սեփականության իրավունքից՝ ընդհանուր որոշ գծերով նմանվելով անապատականներին (տես Անապատականություն): Հայաստանում առաջին Վանքերը ստեղծվել են վաղ միջնադարում, վանականության շարժման հետևանքով: Ըստ հայ պատմիչների, Հայոց կաթողիկոս Ներսես Ա Մեծը հիմնել է հազարից ավելի Վանքեր: Հայկական Վանքերը առաջնորդվել են Գրիգոր Ա Լուսավորչի մշակած կանոնադրությամբ, որը հետագայում փոփոխվել և լրացվել է: Հայաստանում Վանքերի կազմավորումը և շինարարությունը բուռն վերելք է ապրել IX–XIII դդ., երբ դրանք դարձել են հարուստ կալվածատիրական կազմակերպություններ՝ որպես նվիրատվություն ստանալով գյուղեր, մեծ հողատարածքներ, այգիներ, ագարակներ, իշխանություններից ձեռք են բերել կարևոր արտոնություններ (ապահարկություն, դատական,վարչական ինքնուրույնություն ևն): Վանքերը հիմնվել են ավանդական սրբավայրերի տեղում, վաղ միջնադարում կառուցված եկեղեցիների շուրջը, ինչպես
նաև նոր վայրերում: Որոշ Վանքեր նաև ուխտատեղիներ են: Վանքերի համալիրների կազմում եկեղեցիներից, մատուռներից, զանգակատներից, դամբարաններից բացի լինում են նաև գավիթներ ու ժամատներ, գրատներ, հյուրատներ, բնակելի, տնտեսական շենքեր (մառաններ, սեղանատներ, խոհանոցներ, գոմեր, ախոռներ), այլ կառույցներ (կամուրջներ,աղբյուրներ, ջրանցքներ) ևն: Միջնադարում խոշոր Վանքերը կրթական, գիտական, գրչության, մշակութային կենտրոններ էին: Այստեղ գործող վարդապետարաններում աստվածաբանության հետ սովորեցրել են նաև լեզուներ, քերականություն, աշխարհագրություն, տոմարագիտություն, մանրանկարչություն, երաժշտություն, գրչության արվեստ ևն: Հայկական ճարտարապետությունը և քանդակագործությունը միջնադարում զարգացել են հիմնականում վանական համալիրներում:
![Սանահինի վանք](http://www.armenianreligion.am/cms/image.php?image=http://www.armenianreligion.am/content_images/image/%D4%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%AB%20%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%8F%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B0%D5%AB%D5%B6.jpg&width=250&height=157)
Հասրաթյան Մ.
Աղբյուրը՝ «Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան 2002, էջ 960-961:
![](http://www.armenianreligion-am.armin.am//cms/image.php?image=http://www.armenianreligion-am.armin.am/images/menus/315/82-83 [Converted].jpg&width=50)
Ալեք Մանուկյան 1,
ԵՊՀ 2-րդ մասնաշենք,
5-րդ հարկ,
Հեռ.` + 37460 71-00-92
Էլ-փոստ` info@armin.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Կայքի նյութերի մասնակի կամ ամբողջական օգտագործման, մեջբերումների կատարման դեպքում հղումը պարտադիր է` http://www.armenianreligion.am